ΟΡΙΣΜΟΣ
Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα στο οποίο η εξουσία πηγάζει από το λαό, ασκείται από τον λαό και υπηρετεί τα συμφέροντά του. Βασικό χαρακτηριστικό της είναι η λήψη αποφάσεων με ψηφοφορία των πολιτών, στην άμεση δημοκρατία, ή κάποιων αντιπροσώπων τους, στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία

ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ
Η ετυμολογία της λέξεως βρίσκεται στα συνθετικά «δήμος» ( το σύνολο ή η συνέλευση των ανθρώπων που έχουν πολιτικά δικαιώματα) και «κράτος»( δύναμη, εξουσία, κυριαρχία). Ο όρος επινοήθηκε κατά τον 5ο αιώνα π.Χ., στην κλασική Ελλάδα, και χρησιμοποιήθηκε κατ’ αντιδιαστολή με τη μοναρχία, την αριστοκρατία και την ολιγαρχία. Σήμερα, στην καθομιλουμένη, χρησιμοποιείται συνήθως κατ’ αντιδιαστολή με τον όρο δικτατορία

ΓΕΝΝΗΣΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ 
Η δημοκρατία ως λέξη και ως πολίτευμα γεννήθηκε και καταξιώθηκε στην Αρχαία Αθήνα. Βασικές αρχές του δημοκρατικού πολιτεύματος της Αρχαίας Ελλάδας ήταν η ισονομία, η αξιοκρατία και η ελευθερία του λόγου.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
♦ Στην αρχαία Ελλάδα υπήρχε η άμεση δημοκρατία. Η πολιτική εξουσία την εποχή εκείνη ασκούνταν από όλους τους Αθηναίους πολίτες. Η συμμετοχή των πολιτών στις αποφάσεις της συνέλευσης ήταν καθολική.
♦ Στη Ρώμη μετά την κατάργηση του θεσμού της βασιλείας εγκαθιδρύθηκε η δημοκρατία. Εδώ δεν έχουμε την άμεση συμμετοχή των πολιτών στα κοινά, όπως στην αρχαία Ελλάδα, αλλά η σύγκλητος ήταν εκείνη που έπαιρνε τις αποφάσεις που αφορούσαν την πόλη της Ρώμης. Με την πάροδο του χρόνου η δημοκρατία καταλύθηκε στη Ρώμη και εγκαθιδρύθηκε η μοναρχία.
♦ Την εποχή του Μεσαίωνα δεν μπορεί να γίνει λόγος για δημοκρατία και δημοκρατικές ελευθερίες, γιατί τη χρονική αυτή περίοδο η απόλυτη μοναρχία είναι το πολίτευμα που κυριαρχεί σε όλες τις χώρες. Ο λαός δεν έχει καμία εξουσία. Μοναδικός ρυθμιστής των πραγμάτων της χώρας ήταν ο μονάρχης.
♦ Η Γαλλική Επανάσταση που ξέσπασε το 1789 εξαιτίας της καταπίεσης των λαϊκών στρωμάτων και της μη συμμετοχής της αστικής τάξης στις αποφάσεις της Κυβέρνησης της χώρας που ζούσαν κατέλυσε τη μοναρχία και εγκαθίδρυε τη δημοκρατία.
♦ Στην Αγγλία, χωρίς να καταλυθεί η βασιλεία, εγκαθιδρύεται το αντιπροσωπευτικό πολίτευμα μετά από πολλές και διάφορες κοινωνικές αναστατώσεις.
♦ Τέλος, τα σύγχρονα δημοκρατικά πολιτεύματα αναπτύχθηκαν μέσα από θυελλώδεις και σκληρούς κοινωνικούς αγώνες. Αποτελούν δύσκολη μορφή διακυβέρνησης τόσο ως προς την ίδρυσή τους, όσο και ως προς τη διατήρησή τους. Απαιτούν την ενεργοποίηση του πολίτη και τη συνεχή επαγρύπνηση του

Η ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΣΤΗΝ  ΕΛΛΑΔΑ
♦ Άμεση Δημοκρατία
♦ Η Πρώτη Ελληνική Δημοκρατία (1821-1828)
♦ Η πρώτη περίοδος της Βασιλευόμενης (1864- 1922)
♦ Η Δεύτερη Ελληνική Δημοκρατία (1924- 1935)
♦ Η Δεύτερη Περίοδος της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας (1935- 1936) •
♦ Η Τρίτη Περίοδος της Βασιλευόμενης Δημοκρατίας (1949- 1967)
♦ Η Τρίτη Ελληνική Δημοκρατία (1974- σήμερα)
♦ Η δημοκρατία αποκαταστάθηκε στη χώρα μας τον Ιούλιο του 1974. (Είχε προηγηθεί δικτατορία από 21/4/1967 που διήρκησε 7 χρόνια).
♦ Από τις 11 Ιουνίου 1975, με την ψήφιση του νέου Συντάγματος (άρθρο 1. Συντ.), το πολίτευμα της χώρας μας είναι η Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία.
♦ Ειδικότερα:  Είναι Δημοκρατία, γιατί όλες οι εξουσίες πηγάζουν από τον λαό, υπάρχουν για αυτόν και ασκούνται όπως ορίζει το Σύνταγμα, σύμφωνα με την αρχή της λαϊκής κυριαρχίας.
• Είναι Προεδρευόμενη Δημοκρατία, γιατί αρχηγός του κράτους είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ένας Έλληνας πολίτης που εκλέγεται από το Κοινοβούλιο (Βουλή).
• Είναι Κοινοβουλευτική, γιατί ο λαός ασκεί την εξουσία μέσα από τους αντιπροσώπους του (βουλευτές) στο Κοινοβούλιο, από το οποίο προέρχεται η Κυβέρνηση, η οποία κυβερνά τη χώρα μας και εκλέγεται ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας

ΕΙΔΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ
♦ Α. Η Άμεση ή Συμμετοχική Δημοκρατία
♦ Β. Αντιπροσωπευτική Δημοκρατία
♦ Οι σύγχρονες αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες διακρίνονται σε :

α) Βασιλευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία:
• Η κυβέρνηση που εκλέγεται από το λαό παίρνει τις πολιτικές αποφάσεις.
• Ο βασιλιάς είναι αρχηγός του κράτους και μάλιστα κληρονομικός με συμβολικό ρόλο, ενώ πολιτικά είναι ανεύθυνος, δηλαδή δεν έχει ουσιαστικές πολιτικές αρμοδιότητες (Μ. Βρετανία, Βέλγιο, Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Νορβηγία, Ισπανία). 

β) Προεδρευόμενη Κοινοβουλευτική Δημοκρατία: 
• Και σε αυτή την περίπτωση η εκλεγμένη από το λαό κυβέρνηση παίρνει τις πολιτικές αποφάσεις.
• Αρχηγός του κράτους είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας.
• Είναι αιρετός, εκλέγεται δηλαδή από τη Βουλή και δεν έχει και αυτός ουσιαστικές πολιτικές αρμοδιότητες (Ελλάδα, Ιταλία, Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας).

γ) Προεδρική Δημοκρατία:
• Ο πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι και αρχηγός του κράτους και Πρόεδρος της Κυβέρνησης, η οποία δεν εκλέγεται από το λαό αλλά σχηματίζεται από τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας.
• Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εκλέγεται είτε άμεσα από το λαό είτε από ειδικό σώμα εκλεκτόρων και διαθέτει ουσιαστικές πολιτικές αρμοδιότητες (ΗΠΑ, Κύπρος, Ρωσία).

Ένα σωστό δημοκρατικό πολίτευμα πρέπει να φροντίζει για το κοινό καλό, αναγνωρίζοντας και προστατεύοντας συγχρόνως τα δικαιώματα του ανθρώπου- πολίτη του. Αν η Αθήνα κατάφερε να φτάσει σε τέτοιο σημείο ακμής την εποχή του Περικλή ήταν γιατί η σχέση πόλης- πολίτη ήταν αλληλένδετες. Ένας υπεύθυνος και σωστά διαμορφωμένος πολίτης τοποθετεί το καλό του συνόλου πάνω από το δικό του συμφέρον, επειδή καταλαβαίνει ότι αν το σύνολο δεν ευημερεί, μακροπρόθεσμα ούτε ο ίδιος θα ευημερεί. Και πάνω από όλα καταλαβαίνει ότι η δική του συμβολή είναι σημαντικότατη.  

•   Η Δημοκρατία χρειάζεται υπεύθυνος πολίτες. Πολίτες που να αναλαμβάνουν το μερίδιο της ευθύνης τους για όσα γίνονται, πολίτες που καταλαβαίνουν ότι δεν έχουν μόνο δικαιώματα αλλά και υποχρεώσεις και που κατανοούν σωστά το πνεύμα του εθελοντισμού σαν μια ανιδιοτελή προσφορά προς την κοινωνία. •   Η πολιτεία οφείλει να σέβεται τους πολίτες της και να φροντίζει για το καλό όλων. Να δίνει σε όλους χωρίς διάκριση το δικαίωμα να μορφωθούν και να αναπτυχθούν ως προσωπικότητες. Να παρέχει ευκαιρίες για όλους και να στηρίζεται στην αξιοκρατία. 

ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΕΚΛΗΤΑΙ
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ
Ἱστορίαι (2.37.1-2.39.4)
ΘΟΥΚΥΔΙΔΗΣ: Ἱστορίαι

[2.37.1] «Χρώμεθα γὰρ πολιτείᾳ οὐ ζηλούσῃ τοὺς τῶν πέλας νόμους, παράδειγμα δὲ μᾶλλον αὐτοὶ ὄντες τισὶν ἢ μιμούμενοι ἑτέρους. καὶ ὄνομα μὲν διὰ τὸ μὴ ἐς ὀλίγους ἀλλ᾽ ἐς πλείονας οἰκεῖν δημοκρατία κέκληται· μέτεστι δὲ κατὰ μὲν τοὺς νόμους πρὸς τὰ ἴδια διάφορα πᾶσι τὸ ἴσον, κατὰ δὲ τὴν ἀξίωσιν, ὡς ἕκαστος ἔν τῳ εὐδοκιμεῖ, οὐκ ἀπὸ μέρους τὸ πλέον ἐς τὰ κοινὰ ἢ ἀπ᾽ ἀρετῆς προτιμᾶται, οὐδ᾽ αὖ κατὰ πενίαν, ἔχων γέ τι ἀγαθὸν δρᾶσαι τὴν πόλιν, ἀξιώματος ἀφανείᾳ κεκώλυται. 

[2.37.2] ἐλευθέρως δὲ τά τε πρὸς τὸ κοινὸν πολιτεύομεν καὶ ἐς τὴν πρὸς ἀλλήλους τῶν καθ᾽ ἡμέραν ἐπιτηδευμάτων ὑποψίαν, οὐ δι᾽ ὀργῆς τὸν πέλας, εἰ καθ᾽ ἡδονήν τι δρᾷ, ἔχοντες, οὐδὲ ἀζημίους μέν, λυπηρὰς δὲ τῇ ὄψει ἀχθηδόνας προστιθέμενοι. 

[2.37.3] ἀνεπαχθῶς δὲ τὰ ἴδια προσομιλοῦντες τὰ δημόσια διὰ δέος μάλιστα οὐ παρανομοῦμεν, τῶν τε αἰεὶ ἐν ἀρχῇ ὄντων ἀκροάσει καὶ τῶν νόμων, καὶ μάλιστα αὐτῶν ὅσοι τε ἐπ᾽ ὠφελίᾳ τῶν ἀδικουμένων κεῖνται καὶ ὅσοι ἄγραφοι ὄντες αἰσχύνην ὁμολογουμένην φέρουσιν.

[2.38.1] «Καὶ μὴν καὶ τῶν πόνων πλείστας ἀναπαύλας τῇ γνώμῃ ἐπορισάμεθα, ἀγῶσι μέν γε καὶ θυσίαις διετησίοις νομίζοντες, ἰδίαις δὲ κατασκευαῖς εὐπρεπέσιν, ὧν καθ᾽ ἡμέραν ἡ τέρψις τὸ λυπηρὸν ἐκπλήσσει. 

[2.38.2] ἐπεσέρχεται δὲ διὰ μέγεθος τῆς πόλεως ἐκ πάσης γῆς τὰ πάντα, καὶ ξυμβαίνει ἡμῖν μηδὲν οἰκειοτέρᾳ τῇ ἀπολαύσει τὰ αὐτοῦ ἀγαθὰ γιγνόμενα καρποῦσθαι ἢ καὶ τὰ τῶν ἄλλων ἀνθρώπων.

[2.39.1] «Διαφέρομεν δὲ καὶ ταῖς τῶν πολεμικῶν μελέταις τῶν ἐναντίων τοῖσδε. τήν τε γὰρ πόλιν κοινὴν παρέχομεν, καὶ οὐκ ἔστιν ὅτε ξενηλασίαις ἀπείργομέν τινα ἢ μαθήματος ἢ θεάματος, ὃ μὴ κρυφθὲν ἄν τις τῶν πολεμίων ἰδὼν ὠφεληθείη, πιστεύοντες οὐ ταῖς παρασκευαῖς τὸ πλέον καὶ ἀπάταις ἢ τῷ ἀφ᾽ ἡμῶν αὐτῶν ἐς τὰ ἔργα εὐψύχῳ· καὶ ἐν ταῖς παιδείαις οἱ μὲν ἐπιπόνῳ ἀσκήσει εὐθὺς νέοι ὄντες τὸ ἀνδρεῖον μετέρχονται, ἡμεῖς δὲ ἀνειμένως διαιτώμενοι οὐδὲν ἧσσον ἐπὶ τοὺς ἰσοπαλεῖς κινδύνους χωροῦμεν. 

[2.39.2] τεκμήριον δέ· οὔτε γὰρ Λακεδαιμόνιοι καθ᾽ ἑαυτούς, μεθ᾽ ἁπάντων δὲ ἐς τὴν γῆν ἡμῶν στρατεύουσι, τήν τε τῶν πέλας αὐτοὶ ἐπελθόντες οὐ χαλεπῶς ἐν τῇ ἀλλοτρίᾳ τοὺς περὶ τῶν οἰκείων ἀμυνομένους μαχόμενοι τὰ πλείω κρατοῦμεν. 

[2.39.3] ἁθρόᾳ τε τῇ δυνάμει ἡμῶν οὐδείς πω πολέμιος ἐνέτυχε διὰ τὴν τοῦ ναυτικοῦ τε ἅμα ἐπιμέλειαν καὶ τὴν ἐν τῇ γῇ ἐπὶ πολλὰ ἡμῶν αὐτῶν ἐπίπεμψιν· ἢν δέ που μορίῳ τινὶ προσμείξωσι, κρατήσαντές τέ τινας ἡμῶν πάντας αὐχοῦσιν ἀπεῶσθαι καὶ νικηθέντες ὑφ᾽ ἁπάντων ἡσσῆσθαι. 

[2.39.4] καίτοι εἰ ῥᾳθυμίᾳ μᾶλλον ἢ πόνων μελέτῃ καὶ μὴ μετὰ νόμων τὸ πλέον ἢ τρόπων ἀνδρείας ἐθέλομεν κινδυνεύειν, περιγίγνεται ἡμῖν τοῖς τε μέλλουσιν ἀλγεινοῖς μὴ προκάμνειν, καὶ ἐς αὐτὰ ἐλθοῦσι μὴ ἀτολμοτέρους τῶν αἰεὶ μοχθούντων φαίνεσθαι, καὶ ἔν τε τούτοις τὴν πόλιν ἀξίαν εἶναι θαυμάζεσθαι καὶ ἔτι ἐν ἄλλοις.»

Μετάφραση: Άγγ. Βλάχος
[2.37.1] «Το πολίτευμα που έχομε σε τίποτε δεν αντιγράφει τα ξένα πολιτεύματα. Αντίθετα, είμαστε πολύ περισσότερο εμείς παράδειγμα για τους άλλους παρά μιμητές τους. Το πολίτευμά μας λέγεται Δημοκρατία, επειδή την εξουσία δεν την ασκούν λίγοι πολίτες, αλλά όλος ο λαός. Όλοι οι πολίτες είναι ίσοι μπροστά στον νόμο για τις ιδιωτικές τους διαφορές. Για τα δημόσια αξιώματα προτιμώνται εκείνοι που είναι ικανοί και τα αξίζουν και όχι εκείνοι που ανήκουν σε μια ορισμένη τάξη. Κανείς, αν τύχει και δεν έχει κοινωνική θέση ή αν είναι φτωχός, δεν εμποδίζεται γι᾽ αυτό να υπηρετήσει την πολιτεία, αν έχει κάτι άξιο να προσφέρει. 

[2.37.2] Στη δημόσια ζωή μας είμαστε ελεύθεροι, αλλά και στις καθημερινές μας σχέσεις δεν υποβλέπομε ο ένας τον άλλο, δεν θυμώνομε με τον γείτονά μας αν διασκεδάζει, και δεν του δείχνομε όψη πειραγμένου που, αν ίσως δεν τον βλάφτει, όμως τον στενοχωρεί. 

[2.37.3] Αν, ωστόσο, η αυστηρότητα λείπει από την καθημερινή μας ζωή, στα δημόσια πράγματα, από εσωτερικό σεβασμό, δεν παρανομούμε. Σεβόμαστε τους άρχοντες, πειθαρχούμε στους νόμους και, μάλιστα, σε όσους έχουν γίνει για να προστατεύουν τους αδυνάτους και όσους που, αν και άγραφοι, είναι ντροπή να τους παραβαίνει κανείς.

[2.38.1] »Με συχνές θυσίες και αγώνες φροντίσαμε να μετριάζομε τους κόπους της εργασίας και να ξεκουράζομε το πνεύμα μας. Έχομε ευχάριστη ιδιωτική ο καθένας μας ζωή κι η απόλαυσή της αποδιώχνει την στενοχώρια. 

[2.38.2] Η έκταση της κυριαρχίας μας είναι τόσο μεγάλη, ώστε μπορούμε και φέρνομε από την πάσα γη τα πάντα κι έτσι χαιρόμαστε τα ξένα αγαθά όσο και τα δικά μας.

[2.39.1] »Και στα πολεμικά πράγματα διαφέρομε από τους εχθρούς μας. Η πόλη μας είναι φιλόξενη για όλους τους ανθρώπους και δεν υπάρχει σε μας νόμος ξενηλασίας που να εμποδίζει τον ξένο να μάθει ή να δει κάτι που θα μπορούσε, αν δεν ήταν κρυφό, να ωφελήσει τον εχθρό μας που θα το έβλεπε. Και τούτο, επειδή πιστεύομε περισσότερο στην αξία μας παρά σε μυστικές ετοιμασίες και στρατηγήματα. Και στην ανατροφή, ενώ οι εχθροί μας απ᾽ τα μικρά τους χρόνια υποβάλλονται στην πιο σκληρή εκγύμναση, εμείς έχομε ευχάριστη ζωή, χωρίς γι᾽ αυτό να υστερούμε στο να αντιμετωπίζομε τους ίδιους κινδύνους. 

[2.39.2] Και νά η απόδειξη. Ποτέ οι Λακεδαιμόνιοι δεν κάνουν μόνοι τους επιδρομές εδώ, στη γη μας. Έρχονται πάντα με τους συμμάχους τους. Ενώ εμείς μόνοι εισβάλλομε σε εχθρικές χώρες και τις περισσότερες φορές νικούμε εύκολα, σε ξένη γη, εκείνους που υπερασπίζονται τα ίδια τους τα σπίτια.

[2.39.3] Εχθρός μας κανείς δεν έχει, ώς τώρα, αντικρίσει συγκεντρωμένη ολόκληρη τη δύναμή μας, αφού εμείς και ναυτικό πρέπει να επανδρώνομε και στρατό να στέλνομε σε πολλά μέρη. Αν ο εχθρός συναντήσει κάπου ένα μικρό μέρος της δύναμής μας, καυχιέται, αν νικήσει, πως κατατρόπωσε ολόκληρο τον στρατό μας. Αν νικηθεί, διαδίδει πως βρέθηκε αντιμέτωπος με όλες τις δυνάμεις μας. 

[2.39.4] Αντικρίζομε τους κινδύνους πρόθυμα κι όχι με βαριά καρδιά. Τους αντικρίζομε από ανδρεία περισσότερο παρά από υπακοή σε κάποιο νόμο και τούτο είναι για μας κέρδος μεγάλο, γιατί δεν θλιβόμαστε από πριν για τις συμφορές που ίσως έρθουν, κι όμως, όταν έρθουν, δεν είμαστε λιγότερο γενναίοι από εκείνους που παιδεύονται αδιάκοπα.

»Αυτά είναι, μαζί με πολλά άλλα, που κάνουν θαυμαστή την πόλη μας.»

Κανείς τελικά δεν ξέρει τι είναι Άμεση Δημοκρατία
του Παναγιώτη Πέρρου
© 2002-2013 filosofia.gr – Επιτρέπεται η αναδημοσίευση του περιεχομένου της ιστοσελίδας εφόσον αναφέρεται ευκρινώς η πηγή του.

Επειδή έχω ακούσει πολλές ηλιθιότητες και “ορισμούς” για την άμεση δημοκρατία, οφείλω να ομολογήσω ότι σπάνια βρίσκω άνθρωπο που να έχει διαβάσει Θουκυδίδη. Αν δεν διαβάσει κανείς τον ιστορικό που αναλύει την γέννηση και την λειτουργία αυτού του πολιτεύματος από εκείνους που το ανακάλυψαν, πώς είναι δυνατόν να έχει το θράσος να μιλάει περί αυτού;

Άμεση δημοκρατία δεν σημαίνει αναρχία. Δεν σημαίνει “φτιάχνω κολλεκτίβες και αυτοδιαχειρίζομαι”. Καμία σχέση. Αυτό το έλεγαν οχλοκρατία στην αρχαιότητα και αποτελεί ιδεολογικούς πειραματισμούς μεταγενέστερων δυτικών διανοητών δεύτερης και τρίτης διαλογής που δεν έχουν καμία σχέση με την καθαρότητα και τη διαύγεια πνεύματος της αρχαίας ελληνικής διανόησης.

Η δημοκρατία, θα μας πει ο Θουκυδίδης στον Επιτάφιο του Περικλή, καταρχάς είναι εκείνο το πολίτευμα που ναι μεν δίνει την εξουσία στα χέρια των πολλών και όχι των λίγων (“ΔΙΑ ΤΟ ΜΗ ΕΣ ΟΛΙΓΟΥΣ ΑΛΛ’ΕΣ ΠΛΕΙΟΝΑΣ ΟΙΚΕΙΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ ΚΕΚΛΗΤΑΙ”) αλλά δεν φτάνει μόνο αυτό: “ΛΟΓΩ ΜΕΝ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ, ΕΡΓΩ ΔΕ Η ΤΟΥ ΠΡΩΤΟΥ ΑΝΔΡΟΣ ΑΡΧΗ”) δηλ. “Στα λόγια λέγεται δημοκρατία, ενώ στην πράξη είναι εξουσία του πρώτου ανδρός”.

Τι σημαίνει αυτό; Απλούστατα ότι δεν μπορεί να καθορίζει τις τύχες ενός κράτους ο κάθε τυχάρπαστος Αθηναίος πολίτης. Ναι μεν μπορεί να βγει στην Πνύκα να πει την άποψή του, ναι μεν η άποψή του θα είναι σεβαστή και θα έχει ισάξια βαρύτητα με οποιουδήποτε άλλου Αθηναίου πολίτη, ΑΛΛΑ αυτό ΔΕΝ σημαίνει ότι η εξουσία είναι στα χέρια του. Οι Αθηναίοι πολίτες εμπιστεύονται τον Περικλή να αποφασίσει ποιός έχει δίκιο και ποιός άδικο, ποιός πλανάται και ποιός μιλάει ορθώς. Εμπιστεύονται τον πρώτο, τον ικανό άνδρα που μπορεί να σκεφτεί πέρα από τις μικρότητες και σκοπιμότητες του όχλου, πέρα από την πλάνη και τον καιροσκοπισμό στον οποίο συνηθίζει να πέφτει ο λαός του.

Αυτό ο Περικλής το είχε αποδείξει και εν καιρώ πολέμου και εν καιρό ειρήνης. Και αυτό de facto τον είχε αναδείξει πρώτο άνδρα στα μάτια όλων των Αθηναίων. Οι Αθηναίοι τότε είχαν στην ουσία την ωριμότητα να παραδεχτούν ότι πολλές φορές είναι ανώριμοι και αποφασίζουν ανόητα και χρειάζονται τον Πρώτο Άνδρα να τους υποδεικνύει τον ορθό δρόμο και να τους βγάζει από τη δύσκολη θέση. 

Δεν ήταν εκτελεστικό όργανο ο ηγέτης της Άμεσης Δημοκρατίας. Ήταν ηγέτης που ήξερε να παίρνει τα θετικά από τον λαό του και να αγνοεί τα αρνητικά. Και οι πολίτες είχαν την ωριμότητα να το καταλάβουν αυτό: ότι δεν είχαν όλοι τους την ικανότητα και την παιδεία να είναι ηγέτες. Είχαν όμως το δικαίωμα να ομιλούν ελεύθερα και δημόσια.

Αυτή ήταν λοιπόν η άμεση δημοκρατία. Αυτοί που κραυγάζουν σαν ουρακοτάγκοι περί “συλλογικής λήψης αποφάσεων” και άλλες τέτοιες ανοησίες, καλό είναι να κάτσουν σπίτι τους και να ανοίξουν κανένα βιβλίο. Να μην παπαγαλίζουν τις πνευματικές ακροβασίες της “αναρχίας” και των λοιπών δευτεροκλασάτων όψιμων διανοημάτων της παρακμής. Γιατί στην νεοΕλλάδα δεν υπάρχει έλλειψη στην ελευθερία της έκφρασης, αλλά στην ελευθερία της σκέψης.

Παναγιώτης Πέρρος