Στο τμήμα αυτό έχουμε (www.bioethics.gr/) συγκεντρώσει τα κυριότερα νομοθετικά κείμενα, καθώς και σημαντικές δικαστικές αποφάσεις για τα ζητήματα που απασχολούν την βιοηθική.
Στο σκέλος της “νομοθεσίας”, εκτός από τα νομοθετικά κείμενα που ανήκουν ήδη στο θετικό μας δίκαιο, έχουμε συμπεριλάβει και ορισμένα τα οποία, αν και δεν έχουν ενσωματωθεί στην ελληνική έννομη τάξη, είναι ιδιαίτερα σημαντικά.

Τα κείμενα αυτά τα έχουμε κατατάξει θεματικά, ανάλογα με το περιοχόμενό τους, για την διευκόλυνση των επισκεπτών της ιστοσελίδας μας. Γενικού ενδιαφέροντος κείμενο αποτελεί η Οικουμενική Διακήρυξη της UNESCO για την Βιοηθική και τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. Στη “νομολογία” συγκεντρώνουμε τις πιο χαρακτηριστικές αποφάσεις εθνικών δικαστηρίων (κυρίως ανώτατων), καθώς επίσης του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, που ενδιαφέρουν άμεσα τη χώρα μας. Οι σύνδεσμοι παραπέμπουν, κατά το δυνατόν, στα επίσημα κείμενα των αποφάσεων .

Υποκατηγορίες
Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των 20 ετών από την ίδρυσή της, η Εθνική Επιτροπή Βιοηθικής διοργάνωσε την Παρασκευή 14 Ιουνίου συνέδριο στην Αίθουσα Γερουσίας της Βουλής, υπό την αιγίδα του Προέδρου της Δημοκρατίας. Το θέμα του συνεδρίου ήταν: «Ανθρώπινη αξία και εμπορευματοποίηση του σώματος. Η βιοηθική πρόκληση στον 21ο αιώνα».

Η Πρόεδρος της Επιτροπής κα Ελένη Ρεθυμιωτάκη, Aν. Καθηγήτρια στην Νομική Σχολή του ΕΚΠΑ, στην εισαγωγική της ομιλία, αφού αναφέρθηκε στο πολυσχιδές έργο της Επιτροπής κατά τη διάρκεια της 20ετίας, τόνισε την επικαιρότητα του θέματος τoυ συνεδρίου, με δεδομένη την ανάπτυξη της τεχνολογίας και το άμεσο ενδιαφέρον της οικονομίας  στο πεδίο της σύγχρονης βιοιατρικής.
Στην κεντρική ομιλία, η εκπρόσωπος του Συμβουλίου της Ευρώπης Δρ. Katrin Uerpmann παρουσίασε το γενικό πλαίσιο των δραστηριοτήτων του διεθνούς οργανισμού για την προστασία του ανθρώπινου σώματος από αθέμιτες πρακτικές εμπορευματοποίησης.

Τα κρίσιμα ηθικά, κοινωνικά και νομικά θέματα που αναδεικνύονται σχετικά, σε τομείς όπως οι μεταμοσχεύσεις, η υποβοηθούμενη αναπαραγωγή, οι τράπεζες βλαστοκυττάρων, οι κλινικές δοκιμές φαρμάκων, οι γενετικές εξετάσεις, οι ευρεσιτεχνίες στη βιοτεχνολογία κλπ. παρουσιάσθηκαν από έγκριτους ομιλητές με διεθνή ακαδημαϊκή και ερευνητική εμπειρία.

Toσυνέδριο έκλεισε με την τιμητική ομιλία του Προέδρου της Δημοκρατίας, υπό τον τίτλο:
«Η συνταγματική κατοχύρωση της αξίας του Ανθρώπου και οι επιπτώσεις της στη Βιοηθική».

Η ευρύτατη συμμετοχή ακροατηρίου, προερχόμενου από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους, ιδίως νέων επιστημόνων και ερευνητών, αποτελεί δείγμα έντονου ενδιαφέροντος για την εναρμόνιση των θεμελιωδών αξιών μιας σύγχρονης κοινωνίας με την εξέλιξη της επιστήμης και της τεχνολογίας. Το έργο αυτό έχουν αναλάβει να προωθήσουν, κατά κύριο λόγο, οι επιτροπές Βιοηθικής σε παγκόσμια κλίμακα.

ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ Μαρίνας  Σκαρβέλη – Stagiare EEB
ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΑΝΘΡΩΠΙΝΟΥ ΕΓΚΕΦΑΛΟΥ ΣΕ ΠΙΘΗΚΟ

Κατά τη διάρκεια μίας έρευνας στο ινστιτούτο Ζωολογίας Kunming στη Βόρειο-δυτική Κίνα ερευνητές εισήγαγαν το ανθρώπινο γονίδιο MCPH1 στο γονιδίωμα πιθήκων rhesus με σκοπό τη μελέτη γενετικών μηχανισμών που είναι υπεύθυνοι για την ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου.

Το γονίδιο MCPH1, ένα ανθρώπινο γονίδιο υπεύθυνο για την κωδικοποίηση μίας πρωτεΐνης απόκρισης σε βλάβες του DNA, εισάγεται στο γονιδίωμα των πιθήκων κατά τα εμβρυικά στάδια ανάπτυξης με τη χρήση ιικού φορέα, δημιουργώντας διαγονιδιακά ζώα κατάλληλα για τη συγκεκριμένη μελέτη.

Η εισαγωγή του συγκεκριμένου γονιδίου στον εγκέφαλο των πιθήκων αυτών έδωσε θετικά αποτελέσματα ως προς τους στόχους της έρευνας. Η έρευνα πραγματοποιήθηκε σε έντεκα έμβρυα πιθήκων, πέντε από τα οποία επιβίωσαν επαρκές χρονικό διάστημα ώστε να πραγματοποιηθούν σε αυτά τεστ γνωστικών λειτουργιών. Παρόλο που τα διαγονιδιακά ζώα δεν εμφάνισαν αυξημένου μεγέθους εγκεφάλους, παρουσίασαν μία χρονική υστέρηση στην ανάπτυξη του εγκεφάλου τους, χαρακτηριστικό της ανάπτυξης του ανθρώπινου εγκεφάλου, καθώς και ενισχυμένη βραχυπρόθεσμη μνήμη σε σχέση με τα δείγματα ελέγχου (control animals).

Ο καθηγητής Su του ινστιτούτου Kunming αναφέρει πως η συγκεκριμένη έρευνα μπορεί να αποβεί χρήσιμη για την κατανόηση και θεραπεία νευρολογικών ασθενειών, όπως ο αυτισμός, που οφείλονται σε μη φυσιολογική ανάπτυξη του ανθρώπινου εγκεφάλου. Εξάλλου, μεταλλάξεις του συγκεκριμένου γονιδίου (MCPH1) στον άνθρωπο έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση διανοητικής υστέρησης και την καθυστέρηση της ανάπτυξης. Ωστόσο, τέτοιου είδους έρευνες εγείρουν ηθικά ερωτήματα όσον αφορά τη χρήση πρωτευόντων στην έρευνα, για την προστασία των ζώων αυτών καθώς και τον έλεγχο των συνεπειών της δημιουργίας διαγονιδιακών οργανισμών που δεν προϋπάρχουν στο φυσικό περιβάλλον.

Ήδη από το 2004 συμπεριλήφθησαν στο σύνταγμα την Ελβετίας αλλαγές σε σχέση με την «αξιοπρέπεια των ζωντανών όντων», που σχετίζονται κυρίως με το διαγονιδικό πειραματισμό σε αυτά. Αντίστοιχες διατάξεις έχουν υπάρξει σε διάφορες χώρες, καθώς και στο ευρωπαϊκό δίκαιο, όπως η  δήλωση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με τη χρήση πρωτευόντων σε επιστημονικά πειράματα. 

Επιπλέον, λόγω της γενετικής τους εγγύτητας στους ανθρώπους και των ιδιαίτερα ανεπτυγμένων κοινωνικών τους δεξιοτήτων, η χρήση πρωτευόντων πλην του ανθρώπου σε πειράματα εγείρουν και πρακτικά προβλήματα, σε σχέση με την ικανοποίηση των περιβαλλοντικών και κοινωνικών αναγκών τους σε ένα εργαστηριακό περιβάλλον.

Πηγή: Bionews
Μαρίνα Σκαρβέλη – Stagiare EEB

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑ Σταματίας Χαλιμούρδα-   Stagiaire EEB

Η  παραγωγή ανοσοσφαιρινών απαγορεύτηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά τη δεκαετία του ΄90. Η απαγόρευση ισχύει μέχρι σήμερα. Το ανοσοποιητικό σύστημα της οκτάχρονης Megan Steadman είναι ίδιο με το ανοσοποιητικό ενός νεογέννητου. Για το λόγο αυτό χρειάζεται ενίσχυση με μια ειδική θεραπεία, προερχόμενη από πλάσμα αίματος.

Εντούτοις, η παραγωγή ανοσοσφαιρινών απαγορεύτηκε στο Ηνωμένο Βασίλειο κατά τη δεκαετία του ΄90 λόγω φόβων, σχετικά με τη δυνητική εξάπλωση, σε ανθρώπους, της «ασθένειας των τρελών αγελάδων». Η απαγόρευση ισχύει μέχρι σήμερα, ωστόσο υπάρχουν αιτήματα από ομάδες ασθενών που ζητούν της αναθεώρησή της. Η κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου δήλωσε πως εργάζεται προς την αντιμετώπιση του συγκεκριμένου ζητήματος.

Για να γίνει η συγκεκριμένη θεραπεία απαιτούνται μεγάλες ποσότητες πλάσματος, που θα χρησιμοποιηθεί σε ανθρώπους με πεσμένο ανοσοποιητικό σύστημα. Η Megan αποτελεί έναν από τους 5.000 ανθρώπους στο Ηνωμένο Βασίλειο, που πάσχει από μία σπάνια νόσο γνωστή ως πρωτογενή ανοσολογική ανεπάρκεια. Πέρυσι είχε υποβληθεί σε μεταμοσχεύσεις βλαστοκυττάρων, κάτι που ενίσχυσε την ελπίδα της οικογένειας ότι θα επέρχονταν η θεραπεία της πάθησης, αλλά τώρα η ζωής της εξαρτάται από τις συστηματικές εγχύσεις ανοσοσφαιρινών. Η μητέρα της, Victoria Stoneman, δήλωσε, πως χωρίς τη θεραπεία η Megan μπορεί να μην είναι σε θέση να καταπολεμήσει τις λοιμώξεις.

Οι ανοσοσφαιρίνες εξάγονται από το πλάσμα μέσω μιας διαδικασίας που ονομάζεται κλασμάτωση και απαιτεί χιλιάδες μονάδες πλάσματος, με δωρεές από μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων, ώστε να παραγάγουν μία μόνο φιάλη. Οι επιστήμονες έχουν επιφυλάξεις, καθώς μόνο ένας δότης είχε προσβληθεί από την ανθρώπινη μορφή της θανατηφόρου ασθένειας – μια παραλλαγή της νόσου Creutzfeldt- Jacob (vCJD)-  και θα μπορούσε να είχε μολύνει μία ολόκληρη παρτίδα ανοσοσφαιρινών. Από τότε όλες οι προμήθειες πλάσματος έχουν εισαχθεί από άλλες χώρες.

Οι φαρμακευτικές εταιρείες λένε πως θα συνεχίσουν να βεβαιώνουν ότι υπάρχει αρκετή ανοσοσφαιρίνη για όλους τους ασθενείς που πάσχουν από ανοσολογική ανεπάρκεια, ωστόσο μακροπρόθεσμα οφείλουμε να μπορούμε να παραγάγουμε τη δική μας.

Πηγή: BBC
Σταματία Χαλιμούρδα – Stagiaire EEB