Νοητόν – Αισθητόν
Νοητόν
Το βασικό ερώτημα που προκύπτει είναι: Τι είναι Νοητόν και τι Αισθητόν. Ασχολούμενοι με το Νοητόν, υποθέτουμε ότι, κάτι που ο εγκέφαλός μας δια των αισθήσεων έχει κατανοήσει, αυτό το κάτι «είναι», υπάρχει δηλαδή μέσα στο χώρο. Όμως ο χώρος του ορατού κόσμου αντιβαίνει ως προς τον ορισμό του στον στοχασμό του Πλάτωνα, ο οποίος από τη φύση του είναι ξένος προς τα φαινόμενα του ορατού κόσμου. Ο κόσμος της Πλατωνικής σοφίας δεν είναι υλικός δεν είναι γήινος αλλά δημιούργημα του Νου και της Καλωσύνης και ως Πρώτη Ιδέα είναι, η έννοια του Αγαθού!
Η φυσική φιλοσοφία του που είναι ολοτελώς τελεολογική αντιβαίνει με τον σύγχρονο κανόνα ότι το νοητόν είναι αυτό που εξηγούν ι αισθήσεις μας. Διαχωρίζοντας τις έννοιες της νόησης και της αίσθησης, ο κόσμος του Πλάτωνα ορίζεται ως : «Ουδέν εν τη νοήσει ό μη πρότερον εν τη αισθήσει».
Ο νοητός κόσμος του μεγάλου φιλοσόφου είναι ο αληθινός, ο αιώνιος, ο αναλλοίωτος, ενώ αντίθετα ο αισθητός είναι το φθαρτό κακέκτυπό του.
Η επιστημονική και η φιλοσοφική κοινότητα των επόμενων πολιτιστικών περιόδων προσπάθησαν και, εν πολλοίς επέτυχαν να εισέλθουν σε βάθος νοήματος στις μεταφυσικές πτυχές του Πλατωνικού στοχασμού. Ο μαθητής του Πλάτωνα, ο Αριστοτέλης, ο Θωμάς ο Ακινάτης και ο John Locke εξήγησαν ότι «ο νοητός κόσμος είναι παράγωγο του αισθητού». Ο John Lock διαχώρισε τον Αισθητό κόσμο της Φυσικής με τη Χημεία και τη Βιολογία από τον Νοητό κόσμο της Λογικής, των Μαθηματικών και της Γεωμετρίας.
Ο Καντ διατείνεται ότι οι βασικότερες έννοιες οικοδομούνται μέσα μας, μέσω των αισθήσεων μας. Αναλύοντας την φυσιολογική αντιστοιχία του νοητού κόσμου από τον φυσικό, διακρίνουμε το δίκιο που είχε ο Καντ ξεχωρίζοντας τις έννοιες σε “a priori” και σε “a posteriori”. Αυτό εξηγεί ότι υπάρχουν π.χ. έννοιες όπως του χώρου και του χρόνου σαν τις «κατηγορίες» του Αριστοτέλη ή τις a priori του Καντ που φαίνεται ότι τις έχουμε αποκτήσει χωρίς ποτέ να έχουν προέλθει από τις αισθήσεις μας.
Αυτό συμβαίνει για τον λόγο ότι αυτές οι έννοιες δεν ανήκουν σε μορφές ενέργειας για να μπορούν να διεγείρουν τις αισθήσεις μας. Όλες αυτές οι αντιλήψεις για αυτό που συλλαμβάνει ο νους μας και γίνεται αντιληπτό ή αυτό που υπαγορεύουν οι αισθήσεις μας και γίνεται διαπιστώσιμο, ανάγονται στο χώρο του νοητού κόσμου, δηλαδή του κόσμου τον οποίο ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται, ή καταλαβαίνει, ή αισθάνεται
Αισθητόν
Η αξιολογική απόσταση που χωρίζει τον αισθητό κόσμο από τον νοητό σύμφωνα με τον Πλάτωνα είναι αρκετά μεγάλη. Αναζητώντας τον αληθινό αριθμό, την αληθινή ταχύτητα ή την βραδύτητα, αναζητώντας τις αληθινές διαστάσεις, τα σχήματα, τις θέσεις και τις στροφορμές, ενώ ο αισθητός κόσμος μας τα προσφέρει μέσα από την ορατή τους φαινομενική πραγματικότητα, η αυθεντική τους οντότητα βρίσκεται μόνον στον νοητό κόσμο.
Στον Τίμαιο, του Πλάτωνα (92c), ο Πλάτων αναφέρεται στις τέσσερις ιδιότητες του αισθητού κόσμου που είναι : Μέγιστος, Άριστος, Κάλλιστος, Τέλειος. Όμως επειδή ο ορατός κόσμος, ο αισθητός εκδηλώνεται ως πιστό απείκασμα του νοητού, το τελικό συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι οι ιδιότητες του αισθητού κόσμου αποτελούν ιδιότητες του νοητού κόσμου.
Ο Πλάτων ισχυρίζεται ότι ο Δημιουργός, ως Αγαθός και φιλάνθρωπος κατασκευάζει κόσμον: «κατά ταύτα και ωσαύτως έχουν». Ο κόσμος αυτός, είναι ο πιο ωραίος και ο πιο τέλειος επειδή ομοιώθηκε με το όλον και όχι με κάποιο μέρος του. Το όλον ανάγεται στον νοητό κόσμο που περιλαμβάνει το σύνολο των νοητών όντων της φύσης και του κόσμου. Σύμφωνα πάντα με τον Πλάτωνα, επειδή ο Θεός μόνο αγαπά, μόνο το καλόν σκέπτεται και «ουδένα φθόνο φέρει», κατασκευάζει έναν ορατό κόσμο «εις εαυτόν όμοιον», όμοιον δηλαδή με τον εαυτόν του, για αυτό ο αισθητός κόσμος, ως όμοιος του νοητού πρέπει να θεωρείται ως «κόσμος αληθινής Αγάπης».
Βιώνοντας τα σύγχρονα επιστημονικά επιτεύγματα αλλά και τις κλασσικές φιλοσοφικές αναζητήσεις στην εποχή μας, έχουμε καλλιεργήσει το ερώτημα «αν η πραγματικότητα είναι αυτό που αντιλαμβάνονται οι αισθήσεις μας ή όχι». Μήπως όλα είναι μία εικονική πραγματικότητα, την οποία δημιουργεί η ανθρώπινη φυσιολογία, μέσω του εγκεφάλου και των αισθητηρίων οργάνων μας; Είναι επιβεβαιωμένο ότι οι επιστημονικές απόψεις για την ύλη και τα παράγωγά της ανατρέπουν ή, ενίοτε, ενισχύουν δόγματα άλλοτε θεολογικά, ή κοινωνικά, ή και επιστημονικά;
Με τον τρόπο αυτό οδηγούν τις σπουδάζουσες κοινωνίες σε νέες πολιτισμικές προτεραιότητες που σιγά –σιγά ορίζονται ως καθοδηγήτριες στα διαμορφούμενα δόγματα της ζωής μας; Έσχατο ερώτημα; Επιστήμονες της εποχής μας ισχυρίζονται ότι το Σύμπαν ολόκληρο δεν είναι πραγματικό, αλλά είναι ένα γιγαντιαίων διαστάσεων «ολόγραμμα» του οποίου η πραγματική φύση είναι μη ορατή. Αν αυτό, στο μέλλον αποδειχθεί ως πραγματικότητα, ανατρέπονται πολλές απόψεις και δοξασίες περί του Σύμπαντος από την επιστημονική κοινότητα; Ή, η επί του «Όλου» επιστημονικές απόψεις θα συνεχίσουν εσαεί να διαφοροποιούνται;